صفرا

صفرا چیست؟

صفرا یا زردک مایعی است که توسط کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می شود. برای هضم و جذب چربی ها در روده لازم است.این مایع دارای رنگ زرد تا سبز روشن است و ترکیباتی مانند کارتین،کلسترول ،سلول های قرمز خون و نمک های معدنی را شامل می شود.سنگ هایی که در این کیسه یا مجاری صفراوی تشکیل می شوند می توانند علایمی مانند درد شدید شکمی ،تهوع ،استفراغ،تغییر رنگ ادرار و مدفوع و آسیب به کیسه را ایجاد کنند.

کیسه صفرا چیست؟

یک عضو کوچک گلابی شکل 4 اینچی است که در زیر کبد و در بخش بالایی و سمت راست شکم قرار دارد و نقش مهمی در فرایند هضم و جذب مواد غذایی دارد.

این کیسه درست در زیر کبد و در قسمت راست شکم قرار دارد به طور دقیق تر محل قرار گیری کیسه بین پهلوی راست در زیر آرنج است .این عضو کوچک بین کبد و روده قرار می گیرد.

در ادامه با داطب همراه باشید:

علائم کیسه:

_ درد

_ ترشحات صفراوی

_ حالت تهوع و استفراغ

_ تب و لرز

_ اسهال مزمن

_ یرقان یا زردی

_ ادرار یا مدفوع غیر معمول

کیسه نیمه کلابه و کلابه یعنی چه؟

اصطلاح نیمه کلابه و کلابه برای کیسه به معنای دو وضعیت متفاوت می باشد.

نیمه کلابه:

وضعیتی است که در آن کیسه صفرا دارای سنگ یا توده های کوچکی است که قادر به عبور از مجرای صفراوی نیستند.این وضعیت معمولا با علائمی مانند درد شکمی شدید ، استفراغ صفراوی ، تیرگی ادرار و تغییر رنگ مدفوع همراه است.

کلابه:

وضعیتی است که در آن کیسه دچار التهاب شده و انسداد کامل مجاری صفراوی رخ می دهد .این وضعیت معمولا با علائمی مانند درد شدید و تیرگی شکمی،تب،استفراغ صفراوی یا استفراغ خون ، تیرگی پوست و چشم ها (یرقان)و تغییر رنگ مدفوع به رنگ روشن همراه است.

عملکرد کیسه:

وظیفه کبد ایجاد صفرا است ،یک مایع که حاوی صفرا کارتین ، کلسترول،سلول های قرمز خون و نمک های معدنی است .کبد این مایع را به کیسه ارسال می کند تا در آن جا ذخیره گردد.

وقتی غذا از معده به دوازده انگشتی می رسد ، کیسه با کمک عضلات خود مایع صفرا را به آن جا ارسال می کند تا به هضم چربی ها و به شکستن چربی موجود در غذا درون روده کمک کند.مایع صفرا دارای ترکیباتی هستند که با چربی ها وقوع و انحلال راحت تر داشته باشند ، کمک می کند چربی ها را بشکند و هضم کند.این فرایند با حضور صفرا کارتین در مایع صفرا انجام می شود.

علائم پارگی کیسه صفرا:

در صورتی که این کیسه پاره شود ، مایع صفرا به بیرون آزادشده و به دستگاه هضمی منتقل می شود. این وضعیت ممکن است منجر به مشکلات جدی شود،زیرا کیسه وظیفه ذخیره و غلظت کردن مایع صفرا را دارد.در نتیجه بدون وجود این کیسه ، فرایند هضم چربی ها ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد.همچنین ،این موضوع می تواند منجر به ترشحات صفرایی بیش از حد، مشکلات مربوط به انتقال صفرا ، سنگ های صفراوی و عفونت های مجاری صفراوی شود.در صورت پاره شدن کیسه ،بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق انجام و درمان مناسب برای این وضعیت تعیین شود.

درد کیسه صفرا:

درد کیسه صفرا معمولا در منطقه بالای شکم ، در قسمت راست زیر آرنج و نزدیک به پهلو ها احساس می شود.این درد ممکن ممکن است به صورت ناگهانی یا به صورت مزمن و مداوم باشد.در برخی موارد درد می تواند به سمت پشت یا به طرف سرشانه راست و گردن گسترش یابد.

علت درد کیسه صفرا:

_ سنگ کیسه صفراوی

_ التهاب کیسه

_ آکالکولوس کیسه صفراوی

_ اختلالات عضلات کیسه

_ عوامل دیگر ناشی از جراحی قبلی

آیا کیسه خطرناک است؟

این عفونت می تواند خطرناک باشد.عفونت ممکن است باعث التهاب و تورم کیسه شود که می تواند عوارض جدی در پی داشته باشد.برخی عوارض خطر ناک شامل : کلیتره ،آبسه صفراوی،سپسیس.

انسداد کیسه:

انسداد کیسه به معنی بستگی مجاری صفراوی است که موجب مانع عبور صفرا از کیسه به روده می شود. این وضعیت ممکن است به دلیل وجود سنگ صفراوی ، التهاب تنگی صفراوی یا توده های دیگری که عبور صفرا را مسدود می کنند،رخ دهد.با انسداد کیسه ، صفرا درون کیسه به میزان بیشتری تجمع می یابد و علائمی مانند درد شدید شکم ، ترشحات صفراوی ، تغییر رنگ پوست و چشم ها به رنگ زرد (یرقان)،تهوع ،استفراغ ،و خستگی رخ می دهد.

عوارض انسداد مجرای صفراوی:

_ عفونت ها

_ سپسیس

_ بیماری مزمن کبدی

_ سیروز صفراوی

علت زیاد شدن صفرا در بدن:

_ مشکلات جذب صفرا در روده

_ انسداد مجاری صفراوی

_ افزایش تولید صفرا توسط کبد

_ مشکلات مربوط به کیسه

_ خلل در تخلیه صفرا به روده

علت انسداد صفرا:

_ سنگ های صفراوی

_ ضربه

_ انگل ها

_ پانکراتیت

_ آسیب مربوط به جراحی کیسه صفرا یا کبد

_ التهاب مجاری صفراوی

_ کیست ها

_ تومورهایی که به کبد،کیسه صفرا،پانکراس یا مجاری صفراوی رسیده اند

_ تنگی صفراوی

_ عفونت هپاتیت

_ سیروز یا زخم کبد

عوامل خطرناک انسداد مجاری صفراوی:

_ کاهش وزن سریع

_ شرایط مربوط به تجزیه گلبول های قرمز، مانند کم خونی سلول داسی شکل

_ چاقی

_ آسیب به قسمت راست شکم

_ سرطان پانکراس

_ پانکراتیت مزمن

_ بیماری کارولی

کاهش انسداد صفرا:

_ مقدار فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید

_ میزان قند و چربی های اشباع شده را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.

_ اگر اضافه وزن دارید،به تدریج بر اساس جنس ،سن و قد وزن خود را به سطح نرمالی برسانید

پر شدن کیسه صفرا:

پر شدن کیسه صفرا معمولا بدون علائم خاصی اتفاق می افتد و به طور طبیعی رخ می دهد.اما در برخی موارد ممکن است علایمی ظاهر می شود.این علائم می توانند شامل درد یا سنگینی در ناحیه راست شکم،احساس سنگینی یا پری در معده، احساس امتلای شکم ،افزایش حجم کیسه صفرا که ممکن است به وجود یک توده مانند سنگ صفراوی نسبت داده شود، ترشحات صفرایی زیاد در مدفوع و تغیی رنگ مدفوع به رنگ روشن باشد.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

سنگ صفرا توده های سخت و جامدی هستند که داخل کیسه صفرا تشکیل می شوند .این سنگ ها معمولا از ترکیباتی مانند صفراکارتین، کلسترول و نمک های معدنی تشکیل می شوند.وقتی میزان این مواد در صفرا افزایش می یابد یا تعادل آن ها به هم می ریزد، سنگ های صفراوی شکل می گیرند.این سنگ ها می توانند از اندازه کوچک و بی علامت تا اندازه بزرگ و علائم و درد شدید ایجاد کنند.

انواع سنگ صفرا:

_ کلسترولی : این سنگ ها معمولا به رنگ زرد مایل به سبز هستند و حدود 80% از سنگ های کیسه صفرا را به خود اختصاص می دهند.

_ سنگ های رنگدانه ای : این نوع سنگ ها در اندازه کوچک تر و رنگ تیره تری تولید می شوند و از بیلی روبین ساخته شده اند.

علائم سنگ کیسه صفرا:

_ ناراحتی معده

_ سوء هاضمه و نفخ معده

_ استفراغ

_ درد در شانه راست یا کمر

_ درد در قسمت بالای شکم و در سمت راست و زیر دنده ها

_ تب و لرز

_ زردی پوست و چشم

_ درد شدید شکمی که چند ساعت طول می کشد

علت سنگ کیسه صفرا:

_ در صفرای شما کلسترول زیادی وجود دارد که صفرا قادر به دفع آن نیست

_ وجود بیلی روبین بیش از حد در صفرا موجب بروز سنگ صفرا می شود

_ عدم کارکرد صحیح کیسه صفرا نیز می تواند موجب غلیظ شدن صفرا و تشکیل سنگ در کیسه صفرا شود

تشخیص سنگ کیسه صفرا:

_ معاینه فیزیکی توسط پزشک

_ آزمایش خون

_ سونوگرافی

_ سی تی اسکن

_ کلانژیو پانکراتوگرافی

_ کولسنتیوگرافی

_ آندوسکوپی

درمان:

اگر علائم خاصی ندارید ، معمولا سنگ کیسه نیاز به درمان ندارد.در اکثر افراد مبتلا به سنگ کیسه لازم است صفرا از بدن خارج شود.برای درمان سنگ کیسه روش های دیگری نیز وجود دارد.

روش های درمان:

_ جراحی

_ دارویی

_ رژیم غذایی

جراحی:

_ سییستکتومی لاپاراسکوپیک : در این روش جراح از طریق برش هایی ریز یک لوله باریک به نام لاپاراسکوپ را وارد شکم می کند.این لوله دارای نور و دوربین است .با این روش پزشک با کمک دستگاهی مخصوص کیسه صفرا را از بدن خارج می کند و بیمار بعد از عمل در همان روز از بیمارستان مرخص می شود.

_ جراحی کوله سیستکتومی باز : در این روش درمان سنگ کیسه صفرا پزشک برای برداشت کیسه برش های بزرگی روی شکم ایجاد می کند و کیسه را از بدن خارج می کند.در این عمل لازم است فرد چند روز در بیمارستان بماند.

استفاده از داروی سنگ صفرا:

یکی دیگر از روش های درمان سنگ کیسه استفاده از داروهایی است که سنگ کیسه را در خود حل می کنند.این دارو ها باید برای چندین سال مصرف شوند و در بسیاری از افراد بعد از قطع دارو ممکن است سنگ صفرا دوباره عود کند.

دفع سنگ کیسه صفرا با رژیم:

مصرف غلات و سبوس یک رهکار موثر برای دفع سنگ کیسه صفرا با رژیم است.در این روش سبوس به مواد صفراوی ریخته شده در روده متصل میشود و سپس آن ها را از بدن دفع می کند.

سایر بیماری های صفراوی:

_ عفونت مجرای صفراوی اصلی

_ آبسه

_ انسداد روده با سنگ کیسه

_ کیسه صفرای سوراخ شده

_ بیماری کیسه صفرا بدون سنگ

_ پولیپ

_ سرطان

_ التهاب

عوارض برداشتن کیسه :

_ عفونت

_ خونریزی

_ آسیب به مجاری صفراوی

_ مشکلات گوارشی

رژیم غذایی:

_ قهوه بیماری های کیسه صفرا را کاهش می دهد

_ چربی های سالم شامل دانه ها و ماهی

_ پروتئین های گیاهی همچون توفو و لوبیا

_ غذاهای حاوی ویتامین C

_ فیبرها و سبزیجات

سوالات رایج:

1_ پولیپ کیسه چیست؟

جواب : یک توده غیر طبیعی در دیواره کیسه اطلاق می شود.این توده ها می توانند خونریزی ، التهاب و علائمی شبیه به سنگ کیسه ایجاد می کند.

2 _ کانتراکته بودن کیسه یعنی چه؟

جواب : به معنای بسته شدن یا بلاک شدن مجرای صفراوی است که باعث متوقف شدن جریان صفرا از کبد به کیسه می شود.

3 _ کیست صفراوی چیست؟

جواب : کیست صفراوی یا کیست کولیدوکال یک توده مایع یا سمی است که در دیواره کیسه صفرا تشکیل می شود .این کیست ممکن است به دلیل انسداد مجرای صفراوی تشکیل شود و می تواند علائمی مانند درد شکمی و تورم را ایجاد کند.